Nhìn lại bức tranh phim hoạt hình

Hơn hai chục bộ phim, trong đó phần lớn đến từ Công ty cổ phần Hãng phim Hoạt hình Việt Nam, một số ít đến từ Hãng phim Giải Phóng, Công ty cổ phần Truyền thông Sáng Ý, Trung tâm sản xuất các chương trình giáo dục Đài truyền hình Việt Nam cho thấy phim hoạt hình vẫn chưa thu hút được nhiều công ty, hãng phim tư nhân quan tâm đến mảng phim này.

Phim Chuyện Ông Gióng

Điểm sáng của phim hoạt hình trong hai năm qua tính từ LHP lần trước đến LHP lần này là đã có các series phim hoạt hình dài hơi trong đó nhân vật, nhóm nhân vật xuyên suốt với mỗi tập là một câu chuyện riêng. Cách làm này phần nào giống với các series phim hoạt hình nổi tiếng của thế giới thời kỳ đầu khi một vài nhân vật là nhân tố chủ đạo xuyên suốt cả series như Tom and Jerry (Mỹ), Thỏ và cáo (Liên Xô cũ)… Ưu điểm của cách làm này là xây dựng một hoặc hai nhân vật hấp dẫn và kéo dài qua các tập phim. Những năm trước hoạt hình Việt Nam đã từng xây dựng hai series hoạt hình dài hơi về chú chó và chị ong vàng nhưng nhân vật vẫn chưa nhiều sức hấp dẫn để lưu lại dấu ấn. Tại Liên hoan Phim (LHP) Việt Nam lần thứ XXII, hai series phim hoạt hình dài hơi là Cuộc phiêu lưu của Ốc sên Tia Chớp (đạo diễn: Trịnh Lâm Tùng) và Hiệp sĩ Nghé Vàng (đạo diễn: Trần Khánh Duyên) cùng góp mặt tranh tài với các phim hoạt hình khác.

Ngoài mầu sắc, chuyển động hấp dẫn, cách dựng phim cũng tiệm cận dần phim hoạt hình hiện đại với tiết tấu, chuyển động nhanh ở một số phim. Chủ đề các phim hoạt hình tham dự lần này cũng khá phong phú trong đó mảng phim lịch sử, dã sử gắn với công cuộc dựng nước, giữ nước hay lý giải nguồn gốc hình thành đất nước gắn với dải đất liền hình chữ S và các cụm đảo được thể hiện trong phim Truyền thuyết gươm thần (đạo diễn: Phùng Văn Hà), Truyền thuyết đảo xa (đạo diễn: Hà Bắc),Chuyện ông Gióng (đạo diễn: NSUT Lê Bình)… Những chủ đề xoay quanh trẻ em như tinh thần đoàn kết, tự phê bình được thể hiện hài hước qua bộ phim của đạo diễn Đào Minh Uyển là Cuộc phiêu lưu của bút chì. Phim của đạo diễn Phạm Thị Minh Nguyệt là Người hùng đưa đến cho trẻ em thấy rõ sự tai hại khi ảo tưởng về sức mạnh của bản thân dẫn đến những quyết định, hành động sai lầm. Qua đó, phim cho thấy mỗi người đều có sở trường riêng, chỉ khi gắn kết, giúp đỡ nhau thì mới có thể vượt qua mọi khó khăn. Phim Chiếc đèn đẹp nhất và Trên đôi cánh bạn bè của đạo diễn Trịnh Lâm Tùng thuộc series phim dài tập Cuộc phiêu lưu của Ốc sên tia chớp. Phim Trên đôi cánh bạn bè cho thấy chỉ khi kết hợp cùng nhau mới mong tạo nên sức mạnh tổng hợp để giải quyết mọi việc. Phim Chiếc đèn đẹp nhất là câu chuyện về các bạn nhỏ khi ai cũng muốn mình có thứ đồ chơi đẹp nhất để rồi cuối cùng chiếc đèn đẹp nhất lại là chiếc của tình bạn, sự đoàn kết, chia sẻ.

Phim Truyền thuyết đảo xa

Xác định đối tượng chính của phim hoạt hình là thiếu nhi nên trong ngôn ngữ nghệ thuật, nội dung ở nhiều phim cũng đề cao tính giáo dục, sự kỳ ảo phù hợp với tâm tính trẻ em. Phim Con chim gỗ (đạo diễn: Trần Khánh Duyên) mang đến thông điệp đôi khi tình yêu thương tạo ra phép mầu, ở đây là biến con chim gỗ thành con chim thật. Kỳ tích đó chỉ có thể xuất hiện trong chuyện cổ tích, thần thoại hay phim hoạt hình của trẻ em. Vệt phim khai thác các câu chuyện huyền thoại, cổ tích dựa vào các tích truyện, các địa danh, món ăn được khai thác qua các phim Sự tích hoa Thiên Điểu (đạo diễn: Nguyễn Thị Hồng Linh), Huyền thoại mắt biển (đạo diễn: Phạm Ngọc Tuấn) hay Sự tích cốm làng Vòng (đạo diễn: Hoàng Lộc)… Câu chuyện về Chu Văn An một người thầy với tầm cao tri thức, đức độ hơn người khiến trời đất cũng lay động được thể hiện trong bộ phim Người thầy của muôn đời (đạo diễn: Vũ Duy khánh). Chính cậu học trò con của Thủy thần vì ngưỡng mộ ơn đức của thầy mà đã trái lệnh cha làm mưa giúp dân.

Tình yêu thương nhen lên hy vọng hay chính lòng tốt, sự thiện lương giúp thay đổi con người được thể hiện dí dỏm qua các phim Ngọn lửa vĩnh cửu (đạo diễn: Vũ Duy Khánh), Nước mắt cá sấu (đạo diễn: Trần Anh Tuấn)… Phim Chiến binh Mèo mũi đỏ (đạo diễn: Bùi Mạnh Quang) đặt ra tình huống khi thay đổi môi trường sống, thay đổi bản thân ta có khả năng tìm thấy điều tốt đẹp hơn. Phim Quái vật hang sâu (đạo diễn: Trần Xuân Du) lại đặt ra thử thách cho mỗi người khi đứng trước sức hấp dẫn của quyền lực, của vật chất.

Phim Ngọn lửa vĩnh cửu

Là đại diện duy nhất của khối tư nhân tham gia vào mảng sản xuất phim hoạt hình, đạo diễn Đặng Hải Quang (Công ty Truyền thông Sáng Ý) mang đến LHP Việt Nam bộ phim Hải Mộc Nhi. Dù số lượng phim của Sáng Ý chưa nhiều nhưng đạo diễn Đặng Hải Quang lại khá quen thuộc với khán giả yêu phim hoạt hình Việt Nam khi trình làng hàng loạt phim hoạt hình đình đám trên không gian mạng trong đó nổi bật là phim hoạt hình Tàn Thể: Tiền truyện.

Nhìn vào bức tranh hoạt hình tuy có sự thay đổi lớn về kỹ thuật với các hình vẽ bắt mắt, chuyển động linh hoạt, mầu sắc hấp dẫn, tiết tấu, nhịp điệu phim nhanh tuy nhiên vẫn còn quá hiếm những bộ phim có tính khái quát, triết lý để có thể thu hút thêm người xem cho loại hình này. Bộ phim Cuộc sống tươi đẹp với mệnh đề: tình yêu có thể hóa giải tất cả, kể cả bản năng nằm sâu trong mỗi loài. Phim như một vòng tròn khép kín khi hổ đi săn nai và rồi lại bị chính người thợ săn nhắm đến. Cuối cùng, những kẻ đi săn và bị săn đó quay lại cộng tác, giúp đỡ nhau vượt qua thử thách và làm nên sự tuyệt vời của cuộc sống. Tuy nhiên, những bộ phim mang tính triết lý như vậy vẫn còn khá hiếm và ít được khai thác trong phim hoạt hình. Ngoài độ dài phổ biến là 10 phút/phim, một số phim có độ dài 20 hoặc 30 phút/phim. Ngoài phim cắt giấy vi tính, phim vi tính 2D, 3D cũng đang trở thành xu thế chung của hoạt hình Việt Nam. Ưu điểm của phim vi tính 2D, 3D không chỉ là các hình vẽ mềm mại, mầu sắc rõ nét và còn giúp rút ngắn thời gian làm phim.

Phim Hải Mộc Nhi

Trong số hơn ba chục phim hoạt hình dự thi, một số đạo diễn có từ hai đến ba bộ phim cùng tham dự. Việc có quá ít hãng phim tham gia tranh tài ở mảng phim này cũng dẫn tới việc các đạo diễn cùng hãng có chung một sân đấu và kết quả chắc sẽ không quá bất ngờ khi các nghệ sĩ đã có sự cọ sát tại các hội đồng nghệ thuật, phân loại chất lượng phim hàng năm tại hãng.

Hơn hai mươi bộ phim cùng gửi tham dự, chưa biết bộ phim hoạt hình nào sẽ giành giải cao nhất. Tuy nhiên, đã có thể nhìn thấy một số ứng viên tiềm năng cho các giải Bông sen Vàng, Bông sen Bạc. Các đạo diễn từng thể hiện tay nghề cũng như gặt hái giải thưởng tại các kỳ LHP trước như Phạm Ngọc Tuấn, Phùng Văn Hà, Trần Khánh Duyên, Trịnh Lâm Tùng… không chỉ được kỳ vọng về phim mà còn là những ứng viên sáng giá cho giải cá nhân. Sự sánh vai của các nghệ sĩ có thâm niên, bề dầy cùng phim hoạt hình với các đạo diễn trẻ tạo nên sự tiếp nối, so sánh và làm dầy thêm lớp nghệ sĩ cho mảng phim này. Một lĩnh vực cần rất nhiều đam mê, nhiệt huyết để duy trì, gìn giữ và thổi lên ngọn lửa hoạt hình.

NGUYÊN AN

Nguồn: Tạp chí VHNT số 478, tháng 10-2021