Tệ nan mại dâm từ góc nhìn văn hóa

         Ngày nay vấn đề phòng, chống mại dâm không chỉ là câu nói cửa miệng, nó đã trở thành vấn đề nóng bỏng bức xúc của gia đình, cộng đồng, xã hội, quốc gia và toàn cầu. Nguy hại của tệ nạn mại dâm nhiều người hình dung được nhưng nhận diện nó, phân biệt nó thì không ít người còn mơ hồ.

        Có thể hiểu một cách đơn giản mại dâm là hình thức mua bán và tổ chức việc mua bán tình dục dưới nhiều dạng khác nhau. Mại dâm hình thành từ xa xưa, đồng hành cùng với những phức tạp và tệ nạn xã hội. Nó mặc nhiên tồn tại trước nhiều thách thức nhưng nó cũng chịu sức ép đáng kể về mặt văn hóa, tôn giáo và đạo đức xã hội. Mại dâm ở bất cứ nơi đâu, ở bất cứ thời đại nào đều để lại hậu quả nặng nề về mặt xã hội; đều tác động sâu sắc đến tâm lý tình cảm của mọi người trong cuộc và người có liên quan. Mại dâm thường bị gia đình, xã hội lên án và là một trong những tác nhân lây truyền bệnh tật, đặc biệt đối với bệnh qua đường tình dục.

Một cá nhân đơn lẻ có hành vi hoạt động tình dục không thể thành mại dâm. Để cấu thành hoạt động mại dâm thường phải hình thành một hệ thống bao gồm hành nghề mại dâm người mua dâm, ổ chứa mại dâm, chủ chứa mại dâm, tổ chức mại dâm, bảo kê mại dâm và hỗ trợ mại dâm.

Người bán dâm, người mua dâm, việc nhận diện khái niệm này không khó, đây là mối quan hệ tình dục trên nền tảng trao đổi thương mại đen, bán và mua sự hưởng thụ xác thịt, trái với những quy định pháp luật và đạo đức xã hội.

Hoạt động mại dâm thường có địa điểm nhất định gọi đó là ổ chứa mại dâm. Đứng đầu ổ chứa đó gọi là tổ chức mại dâm. Người không trực tiếp nhưng làm nhiệm vụ móc nối, dụ dỗ, giới thiệu cho các hình thức mại dâm đó gọi là môi giới mại dâm.

Hoạt động mại dâm được một lực lượng hay một thế lực nào đó bảo vệ che chở, bảo đảm cho hiện tượng đó gọi là bảo kê mại dâm. Những người lái xe ôtô, xe ôm chuyên chở người mua dâm, bán dâm thường xuyên, những quán cóc, hàng nước làm địa điểm móc nối mại dâm… có thể xếp hoạt động đó vào lực lượng hỗ trợ mại dâm.

Các lực lượng hoạt động nêu trên đều sai trái. Việc phòng chống mại dâm là phải ngăn chặn, giảm thiểu, và triệt tiêu được hành vi của tất cả các lực lượng cấu thành hoạt động mại dâm.

Thật khó mà thống kê được hết mọi hình thức ẩn nấp, biến hóa của tệ nạn mại dâm. Dưới góc nhìn văn hóa xin nêu ra 11 cặp hình thức mại dâm sau: Chuyên nghiệp và không chuyên nghiệp, có tổ chức và tự tổ chức, có địa điểm cụ thể và lưu động, nam và nữ, theo tour và theo thời vụ, do bị kích thích và do bị mua chuộc, đồng giới và khác giới, tuổi thành niên và tuổi vị thành niên, một cặp hai người và giữa một người với nhiều người, có sử dụng dụng cụ phòng tránh và không sử dụng dụng cụ phòng tránh, của người trong nước và có yếu tố người nước ngoài.

Mại dâm quả thực là một trận đồ bát quái, chính vì thế việc phòng chống nó trước hết phải nhận diện, chỉ mặt đặt tên định vị nó để tìm ra giải pháp hữu hiệu.

Không ai có thể phủ nhận yếu tố tình dục trong hoạt động mại dâm. Ở nước ta việc công khai vấn đề tình dục đang còn gần như là điều cấm kị. Chuyện tình dục dù có trong sáng và thơ mộng đến bao nhiêu cũng phải được thực hiện ở nơi kín đáo nhất và vào thời điểm ít người có thể quan tâm chú ý nhất. Yếu tố bí mật, an toàn là điều kiện cần và đủ cho hoạt động tình dục đạt được điều mong muốn ở cả hai phía.

Nhu cầu mua dâm là thỏa mãn tình dục, để bán dâm cần phải sử dụng và khai thác tối đa yếu tố tình dục. Chính vì vậy nó làm cho tình dục vừa là mục đích vừa là phương tiện để hoạt động mại dâm. Ở nước ta theo quan niệm phương Đông, tình dục là vấn đề nhạy cảm. Chính vì thế ở một phía nào đó hoạt động mại dâm cũng núp bóng sự nhạy cảm đó để tự bảo vệ. Để phòng chống mại dâm có hiệu quả phải nhận biết rõ căn nguyên sự núp bóng của nó.

Tình dục là sự hấp dẫn thỏa mãn cùng lúc cả hai yếu tố tâm sinh lý của giới tính trên cơ sở tự nguyện, tương đồng hài hòa phía nhu cầu và khả năng đáp ứng. Tình dục là sự kết nối bền vững hôn nhân và là điều kiện cần có để duy trì nòi giống.

Khác với tình dục trong hôn nhân là tự nguyện, tình dục trong hoạt động mại dâm xuất phát từ động cơ “cưỡng bức” theo một nhu cầu, tạo ra sự hẫng hụt thiếu cân bằng tâm lý, sinh lý từ một phía hoặc cả hai phía.

Chẳng hạn người mua dâm muốn thỏa mãn tình dục họ bị tự cưỡng bức hay miễn cưỡng trả tiền hay các giá trị khác tương đương. Người bán dâm cho dù không có sự hứng thú giới tính vẫn tự cưỡng bức tình dục của chính mình, đáp ứng nhu cầu mua dâm nhằm hưởng lợi từ hành vi đó.

Phòng chống mại dâm tận gốc theo cách cư xử văn hóa phải trên cơ sở hiểu biết xã hội, hiểu biết giới tính, hiểu biết đặc trưng “cưỡng bức” và “tự cưỡng bức” nêu trên để có cơ sở giáo dục truyền thông phù hợp với tập quán nhận thức của từng đối tượng.

Rõ ràng tình dục trong hoạt động mại dâm xét về lợi ích có thể mang lại rất ít nhưng tác hại lại rất nhiều, thực sự rất tai hại đối với cả hai phía mua dâm và bán dâm. Nó làm giảm thiểu nghiêm trọng các giá trị văn hóa của tình dục lành mạnh.

Tìm hiểu vấn đề này chúng ta hãy suy xét qua một số hiện tượng trên thế giới đang diễn ra.

Vấn đề nô lệ tình dục trong Đại chiến lần hai (1939-1945) từ thế kỷ trước đến nay vẫn còn là thời sự nhạy cảm của phía Trung Quốc, Hàn Quốc, Triều Tiên đối với Nhật Bản. Có những thời điểm vấn đề quá khứ này ảnh hưởng gay cấn đến mối quan hệ ngoại giao đương đại.

Ở Hà Lan, cách xử lý phòng, chống mại dâm của họ là coi đó như một nghề cho phép hành nghề có kiểm soát thu thuế và tham gia bảo hiểm. Theo họ cách này đã làm giảm vấn đề mại dâm.

Ở Thụy Điển, mại dâm bị cấm nghiêm ngặt, bị kiểm soát gắt gao, bị xử lý nghiêm khắc. Có thể nói họ đưa mại dâm ra ngoài vòng pháp luật

Ở một số nước châu Á, mại dâm chỉ được phép hoạt động ở một giới hạn rất hẹp trong phố “đèn đỏ” và ở một ít khách sạn hạng sang nhưng được kiểm soát rất chặt chẽ. Họ tuyệt nhiên không để cho mại dâm hoạt động ở mọi nơi, mọi lúc. Tìm cho ra một nơi có hoạt đông mại dâm ở nước họ thật khó như mò kim đáy bể.

Trông người hãy ngẫm đến ta, chả nhẽ phòng chống mại dâm của nước mình không kìm hãm cái dở, học ngay cái hay của nước bạn nếu thấy nó phù hợp với nước mình.

Ngày nay có thể hiểu mại dâm là vấn đề tình dục được thương mại hóa theo nghĩa đen. Nó làm biến dạng tình dục bản năng nguyên thủy và tình dục hiện đại, trở thành một loại “tình dục đen” mang theo những hiểm họa cho xã hội.

Phải nói rằng ngày nay đa số người được hỏi đều không tán đồng sự tồn tại của hoạt động mại dâm. Nhưng mại dâm vẫn mặc nhiên ẩn hiện trong đời sống. Bởi vì do còn có sự hội đủ của yếu tố cung cầu.

Từ góc nhìn văn hóa ta có thể luận ra được khoảng 10 nội dung mà “cách mua dâm” đã tạo ra khả năng “cầu”: Để giải đen giải hạn (do mê tín), do các phi vụ làm ăn; để giải ngân (do tiền nhiều, tiền chùa, tiền của người khác sẵn có); để giải buồn (do cô đơn, bất hạnh); để giải quyết sinh lý (do vợ hoặc chồng, bạn tình không đáp ứng sự thỏa mãn, hoặc ở cự ly quá xa cách); để giải quyết ham muốn “của lạ” (muốn quan hệ với người khác ngoài vợ hoặc chồng mình); để giải quyết việc hiểu biết xã hội (do tò mò muốn biết thử); để giải quyết bức xúc thù hận (do hận tình, hận đời, bức xúc với gia đình, người yêu); để giải quyết việc say, nghiện (do rượu, ma túy và các chất kích thích ham muốn khác); để giải quyết việc xu nịnh, biếu tặng (do muốn kính biếu các sếp, muốn trả ơn người khác); để giải quyết việc có đi có lại (do người khác rủ mình, đãi mình, tạo cơ hội cho mình nay báo đáp lại).

Quan niệm của người bán dâm thì coi vấn đề đó giản đơn, ở phía nguồn cầu, có cầu thì cũng có cung. Đây đơn thuần chỉ là hình thức sinh lời, kiếm lời bằng vốn tự có, bằng của trời cho. Có người cho rằng đây chỉ là việc nhắm mắt đưa chân nhất thời chờ cho con tạo xoay vần, lúc ấy rồi hẵng làm người tử tế.

Quan hệ cung cầu tồn tại cùng với sự xuống cấp đạo đức và éo le số phận của một bộ phận dân cư đă làm cho mại dâm trở thành một vấn đề xã hội. Tìm hiểu trên bình diện văn hóa xã hội, ta thấy việc khuyến khích, cổ súy cho hoạt động mại dâm là không nhiều, không công khai chỉ tồn tại ở những đối tượng có liên quan hưởng lợi từ loại hình hoạt động này. Bộ phận này mang dáng dấp của hình dáng xã hội đen gồm: chủ chứa, bảo kê, trợ giúp chăn dắt mại dâm, tổ chức đường dây gái gọi, buôn bán phụ nữ trẻ em qua biên giới…

Số người không đồng tình với mại dâm chiếm số đông nhưng có thái độ và hành động lên án mạnh mẽ thì không nhiều, nếu như không nói là quá ít. Rất tiếc là số người thờ ơ vô cảm với tệ nạn mại dâm thì hơi nhiều. Chúng ta thấy tệ nạn mại dâm diễn ra trên các tuyến giao thông đường phố, trong các khu du lịch, khách sạn, nhà hàng, vũ trường, công viên thậm chí cả trên đồi, rừng, dưới bờ biển nữa. Nhiều người nhìn thấy bắt gặp, biết được thì đại đa số không can thiệp, quay lưng ngoảnh mặt mặc kệ. Thậm chí nhiều bậc cha mẹ biết con em mình dính líu vào mại dâm cũng ngậm đắng nuốt cay, ngậm bồ hòn làm ngọt, giấu giếm, lấp liếm hoặc tỉnh bơ như không.

Sự thờ ơ của gia đình vô tình là vỏ bọc, là mảnh đất màu mỡ cho hoạt động mại dâm phát triển.

Nhiều năm qua tình hình mại dâm ở nước ta vẫn diễn biến hết sức phức tạp. Nghiêm trọng là số người tham gia hoạt động mại dâm ngày càng tăng, địa bàn hoạt động ngày càng rộng, lứa tuổi vi phạm ngày càng trẻ. Mại dâm đã xâm lấn vào hầu hết các ngành nghề dịch vụ, các tầng lớp dân cư, đồng hành tiếp tay, kết nối với các hình thức tội phạm và tệ nạn xã hội khác. Tệ nạn mại dâm đã đặt chúng ta đứng trước những nguy cơ kề cận đó là văn hóa đạo đức suy thoái, bệnh tật phát sinh, nòi giống bị đe dọa, quản lý xã hội phức tạp, hậu quả xã hội nặng nề. Mại dâm làm lãng phí một nguồn nhân lực không nhỏ sức lao động trẻ, lãng phí tiền tiêu cho hoạt động mại dâm, nghiêm trọng hơn mại dâm đang làm cho cuộc sống mất cân bằng về tâm lý tình cảm, trong đó có hạnh phúc gia đình, làm phức tạp thêm quá trình thực thi pháp luật.

Rõ ràng mại dâm đang trở thành vấn nạn đòi hỏi sự nghiêm túc nhìn nhận và giải pháp đủ mạnh để can thiệp.

Hoạt động mại dâm là trái với truyền thống đạo đức, ngược với quan niệm tôn giáo, không hợp với văn hóa tiến bộ. Không khuyến khích mại dâm, không chấp nhận mại dâm, không coi mại dâm là một nghề là đúng với chuẩn mực của một xã hội tiến bộ.

Có người cho rằng hiện tượng mại dâm nước ta là ảnh hưởng của một cuộc cách mạng tình dục đến từ các nước trên thế giới. Thực ra loài người chưa hề có một cuộc cách mạng tình dục như báo chí một số nước phương Tây đề cập đến. Ở một số nước phát triển, vấn đề tình dục và mại dâm xem ra có vẻ nới lỏng một chút so với quan niệm khắt khe cũ. Nhưng nó được thực hiện trên nền dân trí cao hơn, một hệ thống bảo hiểm xã hội cao hơn và khả năng tự bảo vệ của công dân cũng cao hơn, hệ quả là tác động tích cực cũng cao hơn. Chứ mặc nhiên không hề có tự do tình dục, mại dâm bừa bãi, phóng túng mọi nơi mọi lúc, mọi lứa tuổi như ai đó hiểu lầm.

Có thể hiểu rằng không cần có một cuộc cách mạng tình dục và chưa hề có một cuộc cách mạng như vậy. Cái mà con người cần là nâng cao hiểu biết giới tính, định hướng, quan niệm văn hóa về tình dục hướng tới có lợi cho nhân cách cá nhân và nòi giống con người. Chính vì vậy mà cái gọi là cuộc cách mạng tình dục không thể là vỏ bọc của hoạt động mại dâm.

Nếu nói tình dục là vấn đề muôn thủa thì mại dâm là hiện tượng nhất thời, cho dù nó đã kéo dài dai dẳng. Mại dâm chính là tình dục đen, là mảng tối của tình dục lành mạnh hay còn gọi là tình dục sạch. Ngày nay quan hệ tình dục giới tính cần được tôn trọng theo luật hôn nhân và gia đình gắn với truyền thống văn hóa đạo đức (và cả tôn giáo nếu là tín đồ). Mối quan hệ đó phải được lành mạnh về văn hóa đạo đức, an toàn về mặt xã hội dân sinh, kiểm soát được về mặt vệ sinh bệnh lý, tìm được khả năng tự bảo vệ cá nhân đồng thời nâng cao hiểu biết về giới và khả năng cảm thụ các giá trị nhân văn.

Hướng tới một xã hội sử dụng tình dục sạch dựa trên nền tảng văn hóa đạo đức và luật pháp là sự lựa chọn tốt nhất để phòng chống tệ nạn mại dâm trong điều kiện hiện nay. Điều này có thể đúng với quan niệm phương Đông mà cũng gần với quan niệm của nhiều nước phương Tây.

Nếu coi tệ nạn mại dâm là một vấn nạn thời mở cửa, đổi mới và hội nhập thì việc phòng chống nó phải được xem như một quốc sách. Đáng tiếc rằng hiện nay vấn đề này chưa được đặt ngang hàng kể cả quy mô và tính cấp bách so với quốc nạn giao thông, ma túy, HIV-AIDS…

Phòng chống tệ nạn mại dâm là vấn đề lớn tác động tới toàn xã hội, chính vì thế mà phải có chiến lược với những bước đi phù hợp điều kiện Việt Nam hiện tại. Công tác truyền thông để nâng cao nhận thức và giáo dục cộng đồng tạo dư luận xã hội phải được đặt lên hàng đầu; phải xóa bỏ nhanh chóng tình trạng bóc lột tình dục và mại dâm trẻ em vị thành niên; ngăn chặn và tiến tới chấm dứt mại dâm trong học sinh, sinh viên; giảm dần mại dâm có tổ chức, mại dâm trên địa bàn công cộng, mại dâm có tính chất bóc lột tình dục dưới mọi hình thức; xóa điểm nóng tệ nan mại dâm ở khu vực đô thị, khu công nghiệp, ở các loại hình dịch vụ văn hóa, du lịch, chăm sóc y tế, thương mại.

          Các cấp quản lý cần có hình thức mức độ cảnh báo, dự báo tình trạng mại dâm theo những cấp độ cho địa bàn dân cư, dịch vụ công cộng để chủ động đối phó và phòng tránh. Nên chăng thành lập các trung tâm, văn phòng tư vấn trợ giúp xã hội cho hoạt động phòng chống mại dâm với mạng lưới tình nguyện tư vấn trợ giúp xã hội. Mạng lưới tại địa bàn, nhất là địa bàn nóng, địa bàn điểm, sẽ là lực lượng tốt nhất ngăn chặn tệ nạn mại dâm từ ở cơ sở, nơi xuất phát của nó. Mại dâm nỗi lo không của riêng ai, vào cuộc cần có sự phối hợp chặt chẽ kiên quyết, lương tâm trách nhiệm cần phải được đề cao, coi trọng, môi trường lành mạnh cần phải được bảo vệ vững chắc. Có như vậy mới có thể từng bước hạn chế, ngăn chặn, đẩy lùi được tệ nạn xã hội đau đáu này.

Nguồn : Tạp chí VHNT số 298, tháng 4-2009

Tác giả : Ngô Quang Hưng