Một số vấn đề lý luận và nhận thức về xây dựng môi trường văn hóa công sở ở Việt Nam

Xây dựng môi trường văn hóa công sở là một
trong những nội dung của xây dựng môi trường
văn hóa đã được Đảng và Nhà nước ta đặt ra như
một nhiệm vụ trọng tâm của quá trình xây dựng
và phát triển nền văn hóa, con người Việt Nam.
Xây dựng môi trường văn hóa trong mỗi công sở chính là điều kiện để con người có thể tồn tại, giao tiếp, lao động và sáng tạo. Xây dựng môi trường văn hóa công sở chính là gây dựng nền tảng cho sự hình thành “nhân cách văn hóa” với vai trò là tâm điểm của môi trường văn hóa công sở. Một môi trường văn hóa công sở lành mạnh sẽ là cơ sở để tạo nên những giá trị, hiệu quả công việc và những hiệu ứng xã hội tích cực có tác dụng thúc đẩy sự phát triển của mỗi cơ quan, đơn vị trong bối cảnh hiện nay. Nghiên cứu về mặt lý luận, nhận thức liên quan đến chủ đề này là yêu cầu đã và đang được đặt ra bởi đó chính là cơ sở, nền tảng lý thuyết định hướng cho công cuộc xây dựng môi trường văn hóa công sở ở Việt Nam hiện nay.

Trên bình diện quốc tế, môi trường văn hóa đang là chủ đề được các quốc gia quan tâm, bởi việc tạo lập được một môi trường văn hóa lành mạnh, phong phú và mang bản sắc dân tộc sẽ là nền tảng/đòn bẩy cho sự phát triển bền vững của mỗi quốc gia. Ngoài ra, môi trường văn hóa hiện còn được coi là một trong những tiêu chí quan trọng trong việc đánh giá công bằng và tiến bộ xã hội của các quốc gia nói chung và các khu vực/vùng, miền trong mỗi quốc gia nói riêng.

Ở Việt Nam, bối cảnh mới đã và đang đặt ra nhiều khó khăn, thách thức đối với việc xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh ở cả cấp độ vĩ mô và vi mô: môi trường văn hóa gia đình, nhà trường, nông thôn, thành thị, nơi công cộng… và đặc biệt là ở các công sở thuộc nhiều cấp độ thẩm quyền, ngành nghề, lĩnh vực khác nhau. Do vậy, từ nhiều năm nay vấn đề xây dựng môi trường văn hóa, trong đó có nội dung xây dựng môi trường văn hóa công sở thường xuyên được Đảng và Nhà nước đặt ra như một trong những nhiệm vụ trọng tâm của quá trình xây dựng và phát triển nền văn hóa, con người Việt Nam.

Qua tổng quan tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước thời gian qua có thể nhận thấy, chủ đề môi trường văn hóa công sở và vấn đề xây dựng môi trường văn hóa công sở hiện đang là những khoảng trống khoa học, mặc dù những vấn đề này đang ngày càng thể hiện và khẳng định được vai trò trước những yêu cầu của sự nghiệp phát triển bền vững đất nước trong tình hình mới. Thực tế này đòi hỏi cần nhanh chóng triển khai nghiên cứu những vấn đề lý luận, nhận thức về xây dựng môi trường văn hóa công sở nhằm hướng đến tạo lập môi trường văn hóa công sở lành mạnh ở các cơ quan, đơn vị… qua đó góp phần vào công cuộc xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, hài hòa để phát triển đất nước trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.

1. Một số khái niệm

Môi trường văn hóa

Môi trường văn hóa được các nhà khoa học nhận diện là khái niệm khá phức tạp, được quan tâm bàn thảo dưới những góc độ tiếp cận và mục đích nghiên cứu khác nhau, dẫn đến có nhiều quan niệm khác nhau.

Trên thế giới, từ những năm 70 của TK XX, trong tác phẩm Sinh thái nhân văn, Georges Olivier đã đề cập đến khái niệm môi trường văn hóa. Theo ông, con người vốn bản chất là một sinh thể có văn hóa, môi trường văn hóa hay môi trường nhân văn được tạo nên bởi sự tác động của con người tới con người và tổ chức xã hội của chúng ta, còn sự tác động của con người với tự nhiên cũng như sản phẩm từ nền công nghiệp đương nhiên đã có và phải có (1). Có thể thấy, trong quan niệm này, Georges Olivier đã đồng nhất môi trường văn hóa với môi trường nhân văn.

Năm 1981, các học giả nghiên cứu văn hóa Liên Xô cũ trong công trình Cơ sở lý luận văn hóa Mác – Lênin nhận thức về “môi trường văn hóa” với hai thành tố quan trọng là những yếu tố vật thể và nhân cách con người mang vai trò ảnh hưởng đến quá trình sáng tạo và hưởng thụ văn hóa: “Môi trường văn hóa là một tổng thể ổn định những yếu tố vật thể và nhân cách, nhờ đó các cá thể tác động lẫn nhau. Chúng ảnh hưởng tới hoạt động khai thác và sáng tạo giá trị văn hóa, tới nhu cầu tinh thần, hứng thú và định hướng giá trị của họ. Môi trường văn hóa không chỉ là tổng hợp những yếu tố văn hóa vật thể mà còn có những con người hiện diện văn hóa” (2).

Trong những năm qua, khái niệm “môi trường văn hóa” thu hút được sự quan tâm của các nhà nghiên cứu từ nhiều góc độ tiếp cận khác nhau.

Tác giả Lê Quý Đức khi bàn đến môi trường văn hóa, ông cho đó là “những điều kiện vật chất, tinh thần khách quan và cả cảnh quan văn hóa bao quanh, tạo tiền đề và có quan hệ với hoạt động tinh thần của con người” (3).

Môi trường văn hóa theo quan điểm của nhà nghiên cứu Đỗ Huy được nêu ra từ góc nhìn giá trị học, trong đó nhấn mạnh đến vai trò của con người. Theo ông, “Môi trường văn hóa chính là sự vận động của các quan hệ của con người trong các quá trình sáng tạo, tái tạo, đánh giá, lưu giữ và hưởng thụ các sản phẩm vật chất và tinh thần của mình” (4). Bản chất của môi trường văn hóa được nhấn mạnh là cơ sở, điều kiện để con người tồn tại, giao tiếp, lao động, sản xuất, sinh hoạt và sáng tạo, là môi trường nhân hóa, sản phẩm của hoạt động người. Môi trường văn hóa vì thế cũng chính là thước đo trình độ ứng xử và giao tiếp trong lao động, sáng tạo của con người trong mối quan hệ tương tác với môi trường tự nhiên và môi trường xã hội.

Cũng từ góc nhìn giá trị học, tác giả Văn Đức Thanh lại đề xuất khái niệm môi trường văn hóa với nghĩa bao hàm những mặt, những bộ phận của môi trường sống có khả năng tác động theo những đường dẫn văn hóa đến con người, theo đó, môi trường văn hóa là “tổng hòa các giá trị văn hóa vật chất và văn hóa tinh thần tác động đến con người và cộng đồng trong một không gian và thời gian xác định” (5).

Như vậy, nhìn từ góc độ lý luận, xuất phát từ nhiều cách tiếp cận với phạm vi rộng, hẹp khác nhau, các nhà nghiên cứu đã đưa ra nhiều khái niệm về môi trường văn hóa. Trong trường hợp này, chúng tôi đồng tình với quan điểm của GS.TS, Từ Thị Loan khi cho rằng, cần có sự dung hòa giữa các quan điểm thay vì quá mở rộng khái niệm môi trường văn hóa làm lấn sân sang các khái niệm khác hoặc co hẹp khái niệm đến mức hạn chế phạm vi ảnh hưởng và tác động của môi trường văn hóa (6). Và trên hết, chúng tôi nhận thấy, tùy vào chủ đề/vấn đề và lĩnh vực nghiên cứu cần xác định một khái niệm môi trường văn hóa có nội hàm và phạm vi phù hợp, mang ý nghĩa lý luận và thực tiễn.

Môi trường văn hóa công sở

Có thể nhận thấy, cho đến nay nội hàm của khái niệm môi trường văn hóa công sở vẫn chưa được quan tâm bàn thảo, đề xuất một cách đầy đủ và hệ thống. Nếu nhìn nhận công sở là một trong nhiều đơn vị cơ sở trong nhiệm vụ xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh theo tinh thần của Nghị quyết Hội nghị lần thứ chín Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI thì có thể hiểu môi trường văn hóa công sở chính là “tiểu môi trường văn hóa” hợp thành toàn bộ môi trường văn hóa mang ý nghĩa khái quát ở tầm vĩ mô mà chúng ta đang hướng đến xây dựng. Do vậy, khi xem xét nội hàm của khái niệm môi trường văn hóa công sở sẽ không thể tách rời nó khỏi nền tảng môi trường văn hóa nói chung ấy.

Như bất cứ “tiểu môi trường văn hóa” nào, môi trường văn hóa công sở ngoài những đặc điểm chung của môi trường văn hóa, nó còn mang những sắc thái, đặc trưng riêng tạo nên sự khác biệt với các dạng môi trường văn hóa khác. Có thể dễ dàng nhận thấy, chủ thể sáng tạo nên môi trường văn hóa công sở chính là những con người làm việc trong công sở là những cơ quan, đơn vị… cụ thể, họ là nhân tố quyết định tới việc hình thành và phát triển môi trường văn hóa công sở thông qua đời sống sinh hoạt, học tập, rèn luyện, công tác của từng cá nhân với các quan hệ văn hóa có tác động qua lại với nhau trong công sở. Môi trường văn hóa công sở được cấu thành bởi các thành tố/điều kiện văn hóa (vật chất và tinh thần) bao quanh con người và các hoạt động văn hóa của con người trong mỗi đơn vị cụ thể.

Theo đó, chúng tôi đề xuất một khái niệm môi trường văn hóa công sở như sau: Môi trường văn hóa công sở là tổng thể các thành tố văn hóa vật chất và tinh thần tồn tại tương đối ổn định trong một cơ quan, đơn vị cụ thể có ảnh hưởng, tác động tới các quan hệ văn hóa và các hoạt động văn hóa của con người.

Từ cách tiếp cận nói trên, có thể xác định một cấu trúc tổng thể của môi trường văn hóa công sở bao gồm các yếu tố cơ bản:

 Cảnh quan văn hóa công sở: môi trường cảnh quan; hệ thống trụ sở làm việc và trang thiết bị…

 Các giá trị văn hóa trong công sở: giá trị nguồn nhân lực; các nghi thức/nghi lễ; các khuôn mẫu ứng xử trong các mối quan hệ nơi công sở; các giá trị chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp, lối sống; các dạng thức tồn tại của thiết chế văn hóa trong công sở; giá trị uy tín của cơ quan/đơn vị.

 Các hoạt động văn hóa trong công sở: các hoạt động sáng tạo văn hóa; các hoạt động hưởng thụ văn hóa; hoạt động đoàn thể.

Các sản phẩm văn hóa trong công sở: tùy thuộc vào tính đặc thù của mỗi công sở sẽ có các sản phẩm văn hóa khác nhau, bên cạnh đó, sản phẩm văn hóa có thể tồn tại dưới các dạng thức vật thể hay phi vật thể.

Xây dựng môi trường văn hóa công sở

Cùng với khái niệm môi trường văn hóa công sở, nội hàm của khái niệm xây dựng môi trường văn hóa công sở cho đến thời điểm này cũng chưa được quan tâm làm rõ. Nếu nhìn nhận môi trường văn hóa công sở như là “tiểu môi trường văn hóa” trong phạm trù môi trường văn hóa nói chung, thì xây dựng môi trường văn hóa công sở chính là việc xây dựng môi trường văn hóa ở đơn vị cơ sở cụ thể trong nhiệm vụ lớn xây dựng môi trường văn hóa nhằm xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam.

Xây dựng môi trường văn hóa trong công sở chính là việc thiết lập/tạo dựng nên những điều kiện văn hóa vật chất và tinh thần để mỗi cá nhân trong đó có thể tồn tại, giao tiếp, lao động, sáng tạo và phát triển toàn diện. Xây dựng môi trường văn hóa công sở là tạo dựng nền tảng cho sự hình thành nhân cách văn hóa của mỗi cá nhân được coi là yếu tố cốt lõi của môi trường văn hóa công sở. Một môi trường văn hóa công sở lành mạnh sẽ giảm bớt được nguy cơ xung đột và tăng tính ổn định trong từng đơn vị, góp phần khơi dậy, thúc đẩy năng lực sáng tạo và trách nhiệm ở mỗi cán bộ công chức, viên chức và người lao động. Đó chính là cơ sở để tạo nên những giá trị/hiệu quả công việc và những hiệu ứng xã hội tích cực có tác dụng thúc đẩy sự phát triển của mỗi cơ quan, đơn vị trong bối cảnh hiện nay. Môi trường văn hóa công sở với tư cách là sản phẩm của hoạt động người đồng thời còn được coi là thước đo thể hiện trình độ giao tiếp và ứng xử, lao động và sáng tạo của mỗi cơ quan, đơn vị.

Tóm lại, có thể hiểu xây dựng môi trường văn hóa công sở là việc thiết lập nên tổng thể các điều kiện vật chất và tinh thần trong một cơ quan, đơn vị cụ thể nhằm đảm bảo cho các quan hệ văn hóa và các hoạt động văn hóa của con người.

2. Một số quan điểm lý thuyết trong nghiên cứu xây dựng môi trường văn hóa công sở

Như sự phong phú, đa dạng của chính nó, môi trường văn hóa công sở cần được tiếp cận từ góc độ tổng thể của các thành tố cấu thành. Do vậy, sử dụng quan điểm lý thuyết nghiên cứu tổng thể các phương diện thực tiễn sáng tạo văn hóa lẫn hệ giá trị văn hóa của môi trường văn hóa trong nghiên cứu xây dựng môi trường văn hóa công sở có thể cho chúng ta cái nhìn bao quát về “tiểu môi trường văn hóa” này trong sự sống động của các yếu tố văn hóa vật thể và phi vật thể bao quanh con người, trong một không gian và thời gian xác định, từ đó có những định hướng tương ứng trong việc xây dựng môi trường văn hóa công sở.

Môi trường văn hóa công sở, nhìn trên tổng thể sẽ bao gồm các giá trị ngoại hiện và giá trị ngầm định; giá trị văn hóa vật chất và giá trị văn hóa tinh thần. Trong đó:

Ở cấp độ bề mặt/các giá trị ngoại hiện, môi trường với vai trò là một thành tố trong môi trường văn hóa công sở, trước hết tự nó đã chỉ ra sự hiện hữu của một không gian/cảnh quan cụ thể mang ý nghĩa rằng con người đã tự làm đẹp cho môi trường sống/làm việc của mình. Được xem như một trong những giá trị văn hóa vật chất, yếu tố cảnh quan công sở được bố trí, sắp đặt theo một trật tự với những chuẩn mực nhất định nào đó có vai trò rất quan trọng trong việc tạo ra bộ mặt cho công sở, thậm chí nó có thể tác động đến tâm lý của con người. Trong tổng thể sống động của môi trường văn hóa công sở, không gian/cảnh quan công sở được xem là giá trị ngoại hiện có thể được cảm nhận trực quan một cách rõ ràng và nhanh nhất. Do vậy, xây dựng môi trường văn hóa công sở trước hết là xây dựng, thiết kế không gian sống/làm việc bao gồm các yếu tố vật chất: cơ sở hạ tầng, ánh sáng, không khí, âm thanh… Việc xây dựng không gian công sở cũng sẽ được tuân theo những nguyên tắc/tiêu chí riêng đối với từng loại hình công sở.

Ở cấp độ chiều sâu/các giá trị ngầm định, môi trường văn hóa công sở không chỉ đơn thuần là những không gian vật chất, mà trên hết thảy, trong môi trường ấy, những giá trị nhân văn mang vẻ đẹp “Người” hàm chứa các chuẩn mực chân – thiện – mĩ được tỏa sáng và hiển hiện thông qua ngoại cảnh cùng tất cả các hoạt động văn hóa, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị triết lý được vận thông, và yếu tố được coi là sống động nhất trong môi trường văn hóa công sở chính là các hành vi của con người. Đó trước hết là cách tổ chức hoạt động của một cơ quan nhằm đạt được những mục đích công vụ nào đó; là cách ứng xử của con người trong công việc phải đạt những chuẩn mực về văn hóa hay còn gọi là chuẩn mực thực thi công vụ (tri thức trong thực thi công vụ, trách nhiệm, thái độ đối với công việc…); là những nhu cầu, mong muốn, nguyện vọng của con người nơi công sở… Các giá trị này có thể được xem là toàn bộ tri thức về môi trường văn hóa công sở đã được hiện thực hóa. Nói cách khác, môi trường văn hóa công sở chính là giao diện cho phép chúng ta có thể cảm nhận thấy rất rõ các giá trị văn hóa công sở ở mỗi cơ quan, đơn vị cụ thể.

Trong quan điểm nhìn môi trường văn hóa công sở như một tổng thể sống động các giá trị văn hóa, vấn đề xây dựng môi trường văn hóa công sở cần phải lưu ý đến những chuẩn mực/tiêu chí phù hợp với đặc trưng của từng cơ quan, đơn vị cụ thể thay vì lấy mô hình môi trường văn hóa của công sở này áp đặt sang công sở khác. Nói cách khác, sẽ không thể có một mô hình môi trường văn hóa công sở đồng nhất, giống nhau cho mọi loại hình công sở. Và, xây dựng môi trường văn hóa công sở phải được xem không chỉ là trách nhiệm của Nhà nước hay người đứng đầu đơn vị mà đó còn là nghĩa vụ, đồng thời là quyền lợi của tất cả các thành viên trong công sở, bao gồm toàn thể cán bộ công chức, viên chức và người lao động (lái xe, bảo vệ, lao công…).

Sau cùng, quan điểm lý thuyết tiếp cận môi trường văn hóa từ góc độ tổng thể còn có ý nghĩa trong việc xác định chủ thể xây dựng, sáng tạo, cải biến/cải tạo môi trường văn hóa công sở một cách toàn diện và bao quát. Chúng tôi cho rằng, ở cấp độ thứ nhất, chủ thể của xây dựng môi trường văn hóa công sở chính là Nhà nước dựa trên những yếu tố thuộc về luật định. Trên cơ sở những quan điểm, quy định chung của Nhà nước, người lãnh đạo/quản lý cơ quan, đơn vị sẽ vận dụng và sáng tạo trong nội bộ công sở của mình, và điều này tất yếu dẫn đến việc ở mỗi cơ quan, đơn vị khác nhau sẽ tồn tại và vận hành một kiểu/loại môi trường văn hóa công sở khác nhau. Như vậy, ở cấp độ thứ hai, chủ thể xây dựng môi trường văn hóa công sở chính là người lãnh đạo/quản lý đứng đầu mỗi cơ quan. Ở cấp độ thứ ba, chủ thể vận hành và thông suốt, vừa hưởng thụ vừa tham gia sáng tạo những giá trị, chuẩn mực văn hóa trong công sở chính là mỗi cán bộ công chức, viên chức và người lao động.

Ngoài quan điểm lý thuyết tiếp cận tổng thể các phương diện thực tiễn sáng tạo văn hóa lẫn hệ giá trị văn hóa của môi trường văn hóa, trong nghiên cứu xây dựng môi trường văn hóa nói chung và xây dựng môi trường văn hóa công sở nói riêng cần quan tâm vận dụng quan điểm xem môi trường văn hóa như một công cụ lý thuyết có ý nghĩa trong việc giải quyết mối quan hệ biện chứng giữa xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh nơi công sở với sự phát triển năng động và phong phú của đời sống con người theo hai chiều tác động: môi trường văn hóa trong công sở có ảnh hưởng thế nào, quy định những gì và quyết định đến đâu đối với sự hình thành và phát triển nhân cách văn hóa của mỗi cá nhân; ngược lại, mỗi cá nhân có vai trò gì và trách nhiệm thế nào trong việc tạo ra một môi trường văn hóa công sở lành mạnh/lý tưởng đảm bảo cho sự phát triển của mỗi cá nhân nói riêng và sự phát triển của đơn vị, xã hội nói chung.

Có thể nói, môi trường văn hóa công sở chính là không gian chứa đựng bên trong nó những giá trị văn hóa, giá trị nhân văn tỏa sáng theo những chuẩn mực của thời đại, và những con người cụ thể trong môi trường nơi công sở không chỉ đóng vai trò là chủ nhân sáng tạo mà còn mang sứ mệnh khuếch tán và lan tỏa những giá trị nhân văn ấy, qua đó làm hình thành nên kiểu/loại nhân cách văn hóa mang tính điển hình. Theo chiều hướng tích cực, chủ thể sáng tạo nên một môi trường văn hóa công sở lành mạnh/lý tưởng với những nhân cách văn hóa đạt chuẩn thì môi trường văn hóa ấy sẽ trở thành cái nôi nuôi dưỡng, hình thành nhân cách văn hóa con người; ngược lại, theo chiều hướng tiêu cực, môi trường công sở tồn tại những nhân tố phản văn hóa, phi giá trị thì chắc chắn sẽ làm tha hóa, xói mòn nhân cách văn hóa con người.

Trải qua thời gian, trong mỗi công sở sẽ định hình được văn hóa của mình với hệ giá trị văn hóa công sở được hiển thị trong một không gian rộng lớn đầy sinh động là môi trường văn hóa của nó. Mỗi một cá nhân trong môi trường văn hóa công sở ấy sẽ được hưởng thụ, được giáo dục thông qua các chức năng xã hội của văn hóa. Theo cách rất tự nhiên, mỗi cá nhân tồn tại trong môi trường văn hóa công sở nhất định sẽ được thẩm thấu toàn bộ giá trị của môi trường văn hóa nơi cơ quan, đơn vị ấy vào đời sống tinh thần của họ, để từ đó hình thành nên nhân cách văn hóa của con người. Đối với mỗi cá nhân, bên cạnh vô số các không gian văn hóa gắn với các đơn vị cơ sở như: không gian văn hóa gia đình, không gian văn hóa dòng họ, không gian văn hóa nơi cư trú… dù ít hay nhiều cũng sẽ có một phần của không gian văn hóa nơi công sở. Môi trường văn hóa công sở được xây dựng ra sao sẽ làm cho con người trong đó có đời sống tinh thần tương ứng, nói cách khác, môi trường văn hóa công sở có mối quan hệ tác động quan trọng đến đời sống tinh thần của mỗi cá nhân.

Nhìn từ góc độ khái quát nhất, trong tư cách là một bộ phận của môi trường văn hóa nói chung, môi trường văn hóa công sở góp phần như một bộ phận quan trọng, một phương diện cốt lõi của văn hóa, phản ánh bản chất, trình độ phát triển của nền văn hóa. Ở một mức độ nhất định, môi trường văn hóa trong mỗi công sở đều thể hiện sự phát triển tiếp nối của truyền thống, của hệ thống các giá trị, các chuẩn mực đạo đức, pháp quyền, các phương thức hoạt động, khuôn mẫu ứng xử… được liên tục tạo dựng, định hình tương đối ổn định trong suốt tiến trình phát triển của văn hóa dân tộc. Sự thâm nhập của hệ thống các giá trị, các chuẩn mực đó vào từng đơn vị công sở cụ thể… sẽ tạo ra môi trường nhân văn tương ứng, góp phần nuôi dưỡng, hình thành và phát triển nhân cách văn hóa của con người.

Có thể nói, trong chiến lược xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam của Đảng và Nhà nước ta, xây dựng môi trường văn hóa đóng một vai trò hết sức quan trọng với mục tiêu cốt lõi là để văn hóa thực sự trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội, là động lực mạnh mẽ, là sức mạnh nội sinh quan trọng của toàn bộ tiến trình phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc. Trong công cuộc xây dựng môi trường văn hóa mang tính chất lâu dài và toàn diện, xây dựng môi trường văn hóa công sở là một trong những nội dung, nhiệm vụ được cụ thể hóa từ định hướng chung. Tuy nhiên, với ý nghĩa là một thành tố của văn hóa cũng như sự phát triển văn hóa, môi trường văn hóa công sở là một phạm trù hết sức phong phú, đa dạng và sống động. Với vai trò là “tiểu môi trường văn hóa” trong tổng thể môi trường văn hóa lành mạnh ở tầm vĩ mô, môi trường văn hóa công sở và việc xây dựng nó tất yếu sẽ là một quá trình công phu, tỉ mỉ không chỉ dừng lại trên bề nổi của các giá trị ngoại hiện, mà quan trọng hơn nữa là phải xây dựng được những giá trị văn hóa, giá trị nhân văn ngầm định trong chiều sâu của môi trường văn hóa công sở, để chúng có thể phát huy những tác động tích cực đối với sự hình thành, phát triển và hoàn thiện nhân cách con người – nhân cách con người văn hóa. Đặc biệt, trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập hiện nay, nhiệm vụ xây dựng môi trường văn hóa công sở lành mạnh ở các cơ quan, đơn vị nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước lại càng được đòi hỏi cao hơn về cấp độ, tiêu chuẩn và chất lượng.

_________________

1. Georges Olivier, Sinh thái nhân văn, Nxb Thế giới, Hà Nội, 1992.

2. A.I. Aknondov (chủ biên), Cơ sở lý luận văn hóa Mác – Lênin, Nxb Văn hóa, Hà Nội, 1981, tr.75.

3. Lê Quý Đức, Góp bàn về khái niệm đời sống văn hóa và môi trường văn hóa, Những vấn đề lý luận và thực tiễn về đời sống văn hóa và môi trường văn hóa, Nxb Văn hóa dân tộc, Hà Nội, 2015, tr.48.

4. Đỗ Huy, Xây dựng môi trường văn hóa ở nước ta hiện nay từ góc nhìn giá trị học, Nxb Văn hóa Thông tin, Hà Nội, 2001, tr.35.

5. Văn Đức Thanh, Về xây dựng môi trường văn hóa cơ sở (tái bản), Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2004, tr.27.

6. Từ Thị Loan, Đời sống văn hóa, môi trường văn hóa – một số vấn đề lý luận và nhận thức, Những vấn đề lý luận và thực tiễn về đời sống văn hóa, môi trường văn hóa, Nxb Văn hóa dân tộc, Hà Nội, 2015, tr.99.

Tác giả: PGS, TS Nguyễn Thị Lan Hương

Nguồn: Tạp chí VHNT số 470, tháng 8-2021