Nâng cao chất lượng đào tạo nguồn cán bộ ở nước ta

“Cán bộ là gốc của mọi công việc, muôn việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay xấu” (1). Luận điểm nổi tiếng của Hồ Chí Minh đến nay vẫn còn nguyên giá trị và ý nghĩa sâu sắc đối với công tác giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng, tạo nguồn cán bộ ở nước ta hiện nay.

Nhờ làm tốt công tác tạo nguồn cán bộ trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta đã đào luyện ra được lớp người có phẩm chất đạo đức, cách mạng trung kiên, kiên định với mục tiêu, lý tưởng cách mạng của Đảng là độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Ngày nay, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa đã và đang đặt ra những yêu cầu mới về phẩm chất, năng lực của đội ngũ cán bộ nói chung và cán bộ quản lý, lãnh đạo nói riêng thường xuyên tự học, tự rèn nâng cao trình độ tri thức, năng lực chuyên môn để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ ngày càng cao của công việc đòi hỏi. Do đó, vấn đề tạo nguồn cho đội ngũ cán bộ ở nước ta hiện nay cần được các cơ quan, chức năng, ban ngành có liên quan, có những nội dung, hình thức, biện pháp tạo nguồn hợp lý để đào luyện ra những người “vừa hồng”, “vừa chuyên” thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ của mỗi cơ quan, đơn vị, địa phương mình.

Nâng cao chất lượng đào tạo nguồn cán bộ ở nước ta hiện nay là quá trình tích cực, chủ động của các cơ quan, chức năng, ban ngành trong xây dựng, tạo nguồn đối với những cán bộ trong diện quy hoạch, những cán bộ có năng lực công tác cử đi học ở những cơ sở đào tạo khác nhau. Quá trình tạo nguồn cán bộ cũng đồng thời là sự theo dõi, bám nắm các hoạt động của cán bộ được tạo nguồn thông qua chất lượng công việc được giao, giải quyết các mối quan hệ trong cơ quan, đơn vị, địa phương, không có những biểu hiện tư lợi cá nhân, đặt lợi ích của tập thể lên trên lợi ích bản thân, biết phân biệt đúng – sai, tốt – xấu, có năng lực chuyên môn công tác được tập thể đánh giá cao, thừa nhận, có phẩm chất đạo đức, lối sống trong sạch, lành mạnh, giản dị thực sự là tấm gương để mọi người học tập và làm theo. Có như vậy, việc tạo nguồn cho đội ngũ cán bộ ở nước ta mới bảo đảm về chất lượng, tạo được động lực, ý chí, tinh thần trách nhiệm cao trong mỗi suy nghĩ, hành động của đội ngũ cán bộ. Trong bối cảnh toàn cầu hóa hội nhập, mở cửa, phát triển nền kinh tế tri thức, đặc biệt là cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đòi hỏi đội ngũ cán bộ cần có tri thức khoa học xã hội phong phú và tri thức khoa học kỹ thuật sâu rộng mà trước hết là phải có những hiểu biết cơ bản về chuyên môn nghiệp vụ trên các mặt của lĩnh vực, ngành hoặc đơn vị mà họ đảm nhiệm cũng như tri thức khoa học tổ chức lãnh đạo hiện đại và tư duy, kỹ năng lãnh đạo.

Nhận thức được vai trò tầm quan trọng của công tác tạo nguồn cán bộ trong thời gian qua Đảng, Nhà nước và các cơ quan, chức năng, ban ngành liên quan đã có nhiều hình thức, biện pháp giáo dục, rèn luyện, bồi dưỡng tạo nguồn cho đội ngũ cán bộ như: cho đi học để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, cử đi cơ sở để bám nắm hoạt động ở đơn vị làm cơ sở cho việc bổ nhiệm ở những vị trí cao hơn sau này, cấp trên bồi dưỡng cấp dưới, giao nhiệm vụ, phân công phụ trách lĩnh vực nhất định để đánh giá năng lực của cán bộ. Đảng ta đã khẳng định: “Nhiều chủ trương, nguyên tắc, quan điểm, giải pháp lớn về công tác cán bộ được thể chế, cụ thể hóa bằng quy chế, quy định, quy trình bảo đảm dân chủ, chặt chẽ hơn” (2).

Tuy nhiên, bên cạnh đó công tác tạo nguồn cán bộ ở nước ta vẫn còn có một số hạn chế nhất định như: “Việc đổi mới công tác cán bộ chưa có đột phá lớn, đánh giá cán bộ vẫn là khâu yếu nhất qua nhiều nhiệm kỳ nhưng chưa có tiêu chí cụ thể và giải pháp khoa học để khắc phục. Tình trạng chạy chức, chạy quyền, chạy tuổi, chạy bằng cấp,… chưa được ngăn chặn, đẩy lùi. Đội ngũ cán bộ cấp Trung ương, cấp chiến lược chưa được tập trung xây dựng, chưa quan tâm đúng mức đến việc xây dựng đến đội ngũ cán bộ tham mưu, tư vấn cấp chiến lược” (3). Cơ quan tham mưu về công tác tổ chức, cán bộ hạn chế về năng lực, nhất là trong việc phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng, bổ nhiệm những cán bộ thật sự có tài, có đức, đáp ứng được yêu cầu, đòi hỏi ngày càng cao của công việc. Còn thiếu sót và khuyết điểm trong việc tham mưu, thực hiện trình tự, thủ tục thẩm tra, xác minh lý lịch nhân sự và trình tự; một số trường hợp tiếp nhận, điều động, luân chuyển cán bộ chưa thật sự khách quan, công tâm dẫn đến bố trí cán bộ không đúng năng lực, sở trường; việc tiếp nhận người từ nơi khác về cơ quan, đơn vị, địa phương làm việc chưa có năng lực thực, trình độ cũng như kinh nghiệm công tác còn thiếu, cá biệt có một số trường hợp được bổ nhiệm nhiều chức danh lãnh đạo trong một thời gian ngắn… đã gây bức xúc trong dư luận và ảnh hưởng đến uy tín công tác cán bộ của Đảng trong thời gian qua.

Nguyên nhân của những hạn chế, bất cập trên là do: một số quy định của Ðảng, Nhà nước về công tác cán bộ chưa được hướng dẫn cụ thể, chi tiết, dẫn đến khi triển khai tại cơ sở có sự lúng túng nhất định; công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống còn hình thức, chưa có sức thuyết phục để động viên việc tự giác thường xuyên nâng cao vai trò gương mẫu của cán bộ, đảng viên. Việc đánh giá, quy hoạch, bố trí và sử dụng cán bộ còn mang nặng tính chủ quan, cảm tính, một số trường hợp còn có biểu hiện hình thức, dễ dãi. Nguyên tắc tập trung dân chủ chưa được triệt để tôn trọng và phát huy trong công tác cán bộ. Có trường hợp do nể nang, ngại va chạm, cho nên không đưa ra ý kiến trước các đề xuất cán bộ không hợp lý, không kiên quyết thay thế những cán bộ có năng lực yếu kém hoặc uy tín giảm sút. Chưa chú trọng xây dựng một cơ chế khách quan để phát hiện, bồi dưỡng và trọng dụng người tài; chưa có cơ chế thật sự hiệu quả để công khai hóa và tiếp thu ý kiến phản ánh của công chức, viên chức và người quần chúng nhân dân về công tác nhân sự trước khi bố trí, bổ nhiệm cán bộ.

 Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Trọng Thừa phát biểu khai mạc Hội thảo.Ảnh Nhật Nam  

Để nâng cao chất lượng tạo nguồn cán bộ ở nước ta hiện nay cần thực hiện có hiệu quả một số nội dung, biện pháp cơ bản sau:

Thứ nhất, làm tốt công tác lựa chọn cán bộ đi tạo nguồn

Đây là vấn đề rất quan trọng quyết định đến năng lực tổ chức, lãnh đạo, điều hành, quản lý cũng như chất lượng của các công việc, giải quyết các mối quan hệ sau này của cán bộ được đi tạo nguồn. Nếu không làm tốt vấn đề lựa chọn cán bộ đi tạo nguồn, lựa chọn theo cảm tính, cá nhân thì không những lựa chọn được cán bộ tài năng, tâm huyết, có phẩm chất, đạo đức, lối sống tốt mà còn thui chột, làm giảm ý chí, động cơ phấn đấu làm việc của họ. Do vậy, cấp ủy các tổ chức và cán bộ lãnh đạo, quản lý cơ quan, đơn vị, địa phương chú trọng làm tốt công tác lựa chọn cán bộ đi tạo nguồn, đặt ra những yêu cầu cao trong lựa chọn cán bộ đi tạo nguồn lấy chất lượng công việc làm thước đo để đánh giá, lựa chọn, bổ nhiệm, cân nhắc ở những vị trí khác nhau; thăm dò, tìm hiểu dư luận tập thể nơi cán bộ công tác làm việc để có những nhận xét, đánh giá cho đúng với tính chất, yêu cầu nhiệm vụ công việc và chức trách được phân công. Có kế hoạch tạo nguồn cụ thể đối với từng cán bộ lâu dài, có cơ chế, chính sách đúng đắn, hợp lý, hiệu quả đối với cán bộ có hoàn cảnh khó khăn, có năng lực chuyên môn công tác tốt để khuyến khích, động viên tạo điều kiện cho họ phát huy năng lực, sở trường của bản thân. Gắn việc lựa chọn cán bộ tạo nguồn với các quy định, tiêu chuẩn của Đảng, Nhà nước về công tác đào tạo cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, với việc thực hiện nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, XII về công tác xây dựng, chỉnh đổn Đảng, phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, đẩy mạnh học tập làm theo tư tưởng, đạo đức phong cách Hồ Chí Minh. Đặt ra những yêu cầu cao trong công tác tạo nguồn cho cán bộ chủ chốt, đảm nhận những vị trí quan trong trong mỗi cơ quan, đơn vị, địa phương về trình độ lý luận, tư duy nhạy bén sắc sảo, linh hoạt, xử lý khéo léo các tình huống xảy ra, gần gũi với cấp dưới được mọi người thừa nhận; biết quan tâm, chăm lo đến mọi người xung quanh, là hạt nhân đoàn kết, chất lượng công việc luôn hoàn thành tốt… Đặc biệt, có bản lĩnh chính trị vững vàng, kiên định với mục tiêu, lý tưởng cách mạng của Đảng là độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, không bi quan, dao động trước khó khăn, thử thách.

Thứ hai, đề cao tinh thần, trách nhiệm của cấp ủy tổ chức đảng các cấp và người đứng đầu cơ quan, đơn vị, địa phương trong lựa trong đào tạo nguồn cán bộ

Công tác cán bộ là công tác của cấp ủy đảng, tổ chức đảng các cấp và người đứng đầu mỗi cơ quan, đơn vị, địa phương, vì vậy, vấn đề lựa chọn cán bộ nguồn đi đào tạo phải được thấu suốt và quán triệt sâu sắc theo các tiêu chuẩn, quy định của Đảng, Nhà nước và yêu cầu, nhiệm vụ của nơi công tác. Các chủ thể làm công tác cán bộ cần nhìn nhận, đánh giá khách quan, trung thực, toàn diện, lịch sử cụ thể đối với từng cán bộ, từng công việc trong suốt quá trình công tác làm việc, chứ không phải chỉ dựa vào một tiêu chí, một nội dung, một thời điểm, giai đoạn để đánh giá, tạo nguồn cán bộ. Cơ quan cán bộ cần thông qua nhiều kênh khác nhau để tham mưu, đề xuất với người đứng đầu cơ quan, đơn vị, địa phương về những cán bộ có đủ tiêu chuẩn theo quy định, có ý chí, động cơ phấn đấu tốt, phương pháp tác phong công tác linh hoạt, nhạy bén để có những cơ chế, chính sách đào tạo cán bộ cho kịp thời. Tránh tình trạng lựa chọn những cán bộ năng lực còn hạn chế, có biểu hiện thăng quan, tiến chức để tạo nguồn. Tinh thần, trách nhiệm của các chủ thể làm công tác tạo nguồn cán bộ phải luôn coi trọng vấn đề chất lượng làm chính, lấy đó làm căn nguyên, tiêu chí trong việc sử dụng, bố trí, xắp xếp tạo nguồn cán bộ; đó còn là sự dân chủ, cởi mở trong đánh giá trong giao tiếp, ứng xử, giải quyết các mối quan hệ hài hòa giữa cơ quan cán bộ và cán bộ được đi tạo nguồn, qua đó, cán bộ được đi tạo nguồn cảm thấy phấn chấn, tin tưởng vì sự quan tâm, tạo điều kiện của cấp trên đối với bản thân. Các chủ thể làm công tác cán bộ ở các địa phương cần nắm chắc, hiểu rõ đặc điểm thế mạnh của từng cán bộ, điều kiện gia đình và những mối quan hệ công tác của cán bộ thuộc quyền để có những tham mưu, đề xuất và ra những quyết sách đúng đắn, hợp lý, kịp thời đối với cán bộ tạo nguồn.

Thứ ba, có cơ chế, chính sách đúng đắn, hợp lý đối với cán bộ đi tạo nguồn

Đối với cán bộ đi tạo nguồn cần có những chế độ, chính sách đúng đắn, hợp lý, kịp thời cả về vật chất và tinh thần để họ được yên tâm công tác và cảm nhận được sự quan tâm của cơ quan, ban ngành có liên quan đối với vấn đề trọng dụng nhân tài trong sử dụng làm việc. Các cơ chế, chính sách đó là sự bảo đảm đầy đủ các quyền lợi cho họ không chỉ trong thời gian làm việc tại cơ quan, đơn vị, địa phương mà ngay trong quá trình học cũng phải bảo đảm cho họ, đó còn là sự thăm hỏi, động viên với cơ sở đào tạo để nắm bắt tình hình của từng cán bộ khi được cử đi tạo nguồn; đặc biệt là bảo đảm quyền lợi về chính trị khi cán bộ được đi tạo nguồn học xong trở về vị trí công tác… Có như vậy, mới tạo ra khí thế, tinh thần học tập, công tác và động cơ làm việc đúng đắn, nghiêm túc, chất lượng, hiệu quả trong công việc, cũng như trong giải quyết các mối quan hệ nơi công tác. Thực tiễn lịch sử đã chứng minh, nhờ làm tốt các chính sách chiêu hiền đãi sĩ mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã kêu gọi được đông đảo các trí thức, các nhà tiểu tư sản tham gia vào Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ngay sau khi Cách mạng tháng 8 thành công năm 1945. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng nhiều lần khẳng định: Xây dựng Đảng là nhiệm vụ then chốt, thì công tác cán bộ là then chốt của then chốt, thực hiện tốt chính sách đối với cán bộ. Khi được tạo nguồn xong các chủ thể làm công tác cán bộ cần nghiên cứu, xem xét, đề bạt, bổ nhiệm vào những vị trí nhất định theo đúng chuyên môn, năng lực, trình độ đã được đào tạo, Bác Hồ đã dạy: “Khi cất nhắc một cán bộ, cần phải xét rõ người đó có gần gũi quần chúng, có được quần chúng tin cậy và mến phục không. Lại phải xem người ấy xứng việc gì. Nếu người có tài mà dùng không đúng tài của họ cũng không được việc” (4). Trong thực tế, cán bộ lãnh đạo, quản lý mà không được cán bộ, đảng viên và quân chúng nhân dân tín nhiệm, tâm phục, khẩu phục thì khó tổ chức thực hiện được chủ trương, nhiệm vụ chính trị ở cơ quan, địa phương, đơn vị mình, khó mà làm việc có hiệu quả.

Thứ tư, kiên quyết đấu tranh với những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ và những cán bộ yếu về năng lực chuyên môn công tác

Trước những mặt trái của cơ chế thị trường đang hàng ngày tác động, chi phối đến mọi mặt đời sống của nhân dân ta, trong đó có cán bộ được đi tạo nguồn, thì vấn đề nâng cao tinh thần cảnh giác cách mạng, đấu tranh với những biểu hiện cá nhân, chủ nghĩa, năng lực chuyên môn thấp ở nước ta hiện nay là rất quan trọng cấp thiết. Đúng như Hội nghị Trung ương lần thứ 4 (khóa XII) nhận định: Một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trong đó có những đảng viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý, kể cả một số cán bộ cao cấp suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống với những biểu hiện khác nhau về sự phai nhạt lý tưởng, sa vào chủ nghĩa cá nhân ích kỷ, cơ hội, thực dụng, chạy theo danh lợi, tiền tài, kèn cựa địa vị, cục bộ, tham nhũng, lãng phí, tùy tiện, vô nguyên tắc… Đây là sự “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” rất nguy hiểm về đạo đức, lối sống ở nước ta hiện nay, nên cần phải nhận diện cho rõ và đấu tranh, chấn chỉnh, loại bỏ, kiên quyết không để cho những cán bộ trong diện quy hoạch, tạo nguồn được đi học, không bổ nhiệm đối với cán bộ có năng lực hạn chế, thiếu tinh thần phấn đấu vương lên trong công việc; đồng thời xử lý thật nghiêm theo đúng quy định của pháp luật đối với cán bộ tạo nguồn vi phạm đạo đức, lối sống, mất đoàn kết nội bộ. Có như vậy, mới nâng cao được chất lượng đào tạo cán bộ nguồn ở nước ta hiện nay, mới đảm đương được những công việc ở những vị trí khác nhau.

Đất nước đang bước vào giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa với những thành tựu đáng tự hào trên các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội, làm cho thế và lực của đất nước ngày càng được củng cố, giữ vững và tăng cường trên trường quốc tế. Kết quả đó là thành quả, công lao và sự quyết tâm cố gắng, đồng lòng, đồng sức của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng, trong đó có đội ngũ cán bộ ở nước ta. Làm tốt công tác tạo nguồn cán bộ ở các cơ quan, đơn vị, địa phương là góp phần vào việc thực hiện thắng lợi nghị quyết của Đảng, đưa nghị quyết của Đảng trở thành hiện thực sinh động trong đời sống, đào luyện ra những cán bộ tương lai ưu tú, cốt cán thực hiện thắng lợi công cuộc đổi mới đất nước, thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ công bằng, văn minh.

_____________

1. Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 5, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2004, tr.269.

2, 3. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2016, tr.188-189, 194 -195.

4. Hồ Chí Minh: Vấn đề cán bộ, Nxb Sự thật, Hà Nội.1973, tr.33.

Nguồn : Tạp chí VHNT số 404, tháng 2 – 2018

Tác giả : HUỲNH ANH DŨNG