Những phiên bản chung

Khác biệt về tôn giáo, văn hóa… nên mỗi quốc gia, dân tộc đều có câu chuyện của riêng mình. Tuy nhiên, giữa vô vàn những khác biệt ấy vẫn có những câu chuyện, những tình huống mang mẫu số chung.

Ra rạp vào ngày 11/2/2016 tại Italia, chỉ 5 năm sau, bộ phim Perfect Stangers (Người lạ hoàn hảo) – một bộ phim tâm lý hài của Italia do Paolo Genovese đạo diễn đã nhanh chóng được 18 nền điện ảnh làm lại trong đó có điện ảnh Việt Nam. Không phụ thuộc vào chuyện phim thuộc thể loại remark (làm lại), nhiều phiên bản đã được đánh giá cao, giành được những giải thưởng cũng bởi sự sáng tạo, lấp đầy yếu tố văn hóa bản địa vào trong câu chuyện gốc.

Phiên bản làm lại với bối cảnh được giữ nguyên là bàn tiệc và những chiếc điện thoại

Vậy cốt lõi của câu truyện phim là gì để khi có thêm 18 phiên bản được làm lại tại 18 quốc gia thuộc các châu lục, vùng miền khác nhau nhưng tác phẩm vẫn thu hút, hấp dẫn với khán giả?

Ở chuyện phim gốc và cả các phiên bản làm lại, bối cảnh chính của phim là một bữa tiệc tân gia của một gia đình trong hội nhóm bạn thân. Chính tại bàn tiệc đó, hội bạn thân và một nửa của họ đã cùng nhau chơi một trò chơi mà không ai lường trước được hậu quả. Đặt ra luật chơi là tất cả cá nhân tham gia buổi tiệc phải để điện thoại lên bàn và khi có bất cứ cuộc gọi, tin nhắn, email… nào được gửi tới thì nội dung đó đều phải công khai với cả nhóm. Một trò chơi vô tình, một kiểu đùa quá trớn đã lần lượt phơi bày, làm lộ tẩy những góc khuất, những mối quan hệ ngoài luồng, cuộc sống bí ẩn hay những khuynh hướng, sở thích quái đản, khác người của các thành viên tham gia cuộc chơi.

Từ một form chung đó, mỗi câu chuyện, mỗi tình huống đã có sự gia giảm, lồng vào đó văn hóa, lối sống, tính cách riêng của nhóm bạn sao cho phù hợp, lên được mẫu số chung của những con người sống cùng quốc gia, lãnh thổ và có chung nền văn hóa. Ở phiên bản của Việt Nam, với tên gọi Tiệc trăng máu, bộ phim đã khái quát được tâm tư, lối sống, một số khuynh hướng… của khá nhiều tầng lớp khác nhau trong xã hội. Đầu tiên là cặp đôi vợ chồng chủ nhà. Một gia đình hoàn hảo, kiểu mẫu khi vợ chồng thành đạt, có địa vị, của cải và một cuộc sống hạnh phúc, viên mãn. Mẫu số của cặp vợ chồng này là luôn trưng ra trước thiên hạ một cuộc sống hoàn hảo, không scadal với lối cư xử văn minh, đúng mực dù về thực chất việc gò mình vào một chuẩn mực khiến đời sống lứa đôi có những gượng ép, che giấu.

Trái với vợ chồng chủ nhà, cặp đôi thứ hai là khách của gia đình đang chuẩn bị cho cuộc sống lứa đôi. Họ là đại diện cho lối sống hiện đại với sự nuông chiều các sở thích cá nhân và không quá coi trọng các đánh giá, định kiến xã hội. Chàng là một doanh nhân ga lăng, thành đạt với vô số mối tình trong quá khứ và cả hiện tại nhưng muốn rửa tay gác kiếm để xây dựng mái ấm. Nàng ngọt ngào, trẻ trung, xinh đẹp, là tín đồ của thời trang và không có nhiều bí mật. Cặp đôi thứ ba bị mắc kẹt trong hàng loạt mâu thuẫn khi người chồng thì gia trưởng, coi thường vợ và có những thú vui, sở thích quái đản cần giấu kỹ. Cô vợ khá nhạt nhẽo, bị cuộc sống gia đình làm cho mỏi mệt nên hay chia sẻ, trút tâm tư, sự cáu giận lên nhóm bạn riêng trong khi vẫn phải giữ hình ảnh ngoan, hiền, biết điều và không lạc lõng với nhóm bạn chung của chồng. Người cuối cùng là một anh chàng độc thân thuộc giới tính thứ ba. Chính định kiến xã hội khiến cho anh chàng không thể công khai cuộc sống riêng tư và luôn là đề tài, chủ đề để đám bạn đem ra tiêu khiển, bàn bạc, trêu chọc trong mỗi lần tụ hội.

Phiên bản làm lại của điện ảnh Trung Quốc

Trung thành với phiên bản gốc, các bộ phim đều xây dựng điểm cốt lõi của nhóm bạn thân là một tình bạn kéo dài suốt mấy chục năm từ quá khứ đến hiện tại. Những kỷ niệm thủa ấu thơ, các va vấp trên đường đời cũng như xuất thân của mỗi thành viên trong quá khứ luôn là chất keo kết dính họ. Dù mỗi người chọn một nghề nghiệp, có một gia đình riêng nhưng tình bạn giữa họ vẫn luôn được duy trì nhờ sự quan tâm, những cuộc gặp mặt. Trò chơi công khai dựa vào thiết bị công nghệ hiện đại là chiếc điện thoại thông minh đã vô tình lật tẩy những bí mật mà các thành viên dù đã có vài chục năm bên nhau vẫn không hề hay biết. Đằng sau cặp vợ chồng thành đạt, kiểu mẫu là mối tình vụng trộm giữa cô vợ và cậu bạn thân trong nhóm. Bên trong ông chồng gia trưởng của bà vợ nhạt nhẽo là sở thích khác người khi cặp với cô bồ già và thú vui chụp cho nhau xem những bức ảnh thiếu vải. Cô vợ nhạt nhẽo luôn cố gồng lên để tỏ ra không lạc lõng với nhóm bạn thành đạt của chồng bị lộ loạt tin nhắn phàn nàn, bóc mẽ bạn chồng, khác hẳn vẻ ngoan hiền cô thường thể hiện. Anh bạn đồng tính vì chót đổi điện thoại cho bạn mà bị nhầm cặp với người phụ nữ lớn tuổi kia trong khi ông chồng gia trưởng bị nhầm có giới tính lệch lạc khi vừa có vợ con vừa có bạn tình đồng giới.

Một trò đùa tai hại khi nhóm bạn tưởng như đã quá hiểu nhau nhưng thực chất mỗi người vẫn luôn có những bí mật, những góc cá nhân cần giấu kín. Câu chuyện sở dĩ có thể tìm được mẫu số chung, được nhiều nền điện ảnh làm lại bởi ở bất cứ đâu, dù khác biệt mầu da, văn hóa, lối sống… thì con người vẫn luôn là một thực thể đầy mâu thuẫn, phức tạp. Dường như trong thế giới riêng của mỗi người luôn có hai cuộc sống. Một cuộc sống công khai hay mẫu hình mơ ước và mỗi người muốn xã hội nhìn thấy ở họ. Và một cuộc sống bí mật, nơi con người cho phép mình được sống với những sở thích, thú vui riêng mà vì định kiến, vì mặc cảm họ cố giấu thật kỹ đến ngay cả vợ chồng hay bạn bè thân thích cũng bị đặt bên ngoài. Câu chuyện phim đặt ra là phải ứng xử thế nào với những góc khuất, bí mật riêng của mỗi người? Cặp vợ chồng chủ nhà sẽ đối diện ra sao với vụ ngoại tình? Đôi vợ chồng gia trưởng – nhạt nhẽo liệu có chấp nhận những điểm không hoàn hảo của nhau? Cậu bạn thuộc giới tính thứ ba đã có thể bước ra ánh sáng để thoải mái, tự do sống cuộc sống của mình mà không phải lo định kiến, góc nhìn của bạn bè, xã hội? Cặp đôi sắp kết hôn với lối sống phóng khoáng tưởng như không có gì cần giấu hóa ra vẫn có những bí mật chết người…

Cách đặt vấn đề của bộ phim gốc đã đi vào một trong những vấn đề cốt lõi của cuộc sống là đời sống cá nhân, đời sống xã hội của mỗi một con người. Và đó cũng là câu chuyện chung, câu chuyện của đời người. Vì mẫu số chung đó, mỗi quốc gia, dân tộc, mỗi nền điện ảnh đều có thể tìm thấy sự đồng điệu. Và khi làm lại, các êkip đã lồng vào trong đó những nét tính cách, các mẫu người, lối sống mang đậm văn hóa, bầu không khí của riêng mình. Trên trang allaboutitaly.net, phim Perfect Stangers (Người lạ hoàn hảo) được tổ chức Guinness thế giới xác lập kỷ lục là phim được làm lại nhiều nhất trong lịch sử điện ảnh. Cốt truyện của phim được đánh giá là phù hợp với nhiều nền văn hóa.

Phiên bản làm lại ở Việt Nam có tên Tiệc trăng máu

Với phiên bản của Việt Nam, Tiệc trăng máu cũng lọt vào top những bộ phim làm lại có doanh thu cao khi thu về gần 180 tỷ và góp mặt trong các đề cử, bình chọn về phim ảnh. Phim đã giành giải đạo diễn xuất sắc nhất, nam chính xuất sắc nhất tại Lễ trao giải Ngôi sao xanh, giải B cho phim tại Giải thưởng của Hội Điện ảnh TP. HCM 2020 và giải WeChoice Awards cho phim điện ảnh của năm.

Một câu chuyện không biên giới khi có thể tìm thấy nó ở bất cứ quốc tịch, mầu da hay xứ sở nào. Những câu chuyện đi sâu vào bản chất con người mà vẫn thấm đẫm chất nhân văn. Chúng được đón nhận bởi có chung mẫu số mà mỗi người đều tìm thấy chính mình, người thân hay bạn bè trong đó. Một đời sống cá nhân với cả mặt công khai, những góc khuất cần được tôn trọng và thấu hiểu. Với những tác phẩm như vậy, chúng được xem như phiên bản chung của nhân loại.

NGUYỄN THỊ HOA

Nguồn: Tạp chí VHNT số 475, tháng 9-2021