70 năm nhịp cầu hữu nghị

Nhà hát Ca Múa Nhạc Việt Nam với chức năng nhiệm vụ chính là xây dựng, tổ chức, biểu diễn nghệ thuật phục vụ công chúng; sưu tầm, bảo tồn, lưu giữ và phát triển hiện đại nghệ thuật ca múa nhạc dân tộc. Và một trong những nhiệm vụ quan trọng mang lại nhiều thành tích to lớn cho Nhà hát đó là công tác đối ngoại, quảng bá, giao lưu văn hóa Việt Nam với các nước trên thế giới. Nhà hát đã góp phần làm nhịp cầu đưa văn hóa và âm nhạc dân tộc Việt Nam ra thế giới, làm rạng rỡ nền văn hóa Việt Nam qua những chuyến lưu diễn ở nhiều nước.

Chủ tịch Hồ Chí Minh và Tổng thống Indonesia chụp ảnh cùng các nghệ sĩ Đoàn Ca Múa Nhân dân trung ương (nay là Nhà hát CMNVN) biểu diễn tại Phủ Chủ tịch vào tối 24/6/1959

Sau năm 1954, giữa muôn vàn gian khó và thiếu thốn, các nghệ sĩ của Nhà hát đã xây dựng được những tiết mục nghệ thuật đặc sắc tham dự Liên hoan Thanh niên Sinh viên Thế giới tại Rumani, Ba Lan. Bài giao hưởng Chiến thắng Điện Biên của nhạc sĩ Đỗ Nhuận mở màn cho chương trình, đã tạo được tình cảm sâu đậm trong lòng bạn bè quốc tế về một đất nước Việt Nam anh hùng trong chiến đấu nhưng cũng rất tinh tế trong âm nhạc. Một vinh dự lớn của Nhà hát Ca Múa Nhạc Việt Nam là năm 1969, trong chuyến đi biểu diễn tại các nước châu Âu, Nhà hát được phục vụ biểu diễn tại Hội nghị Paris. Chương trình nghệ thuật của Nhà hát đã góp một phần làm nên thắng lợi vào cuộc đấu tranh chính trị, ngoại giao của Nhà nước ta. Ngoài các chuyến đi biểu diễn đối ngoại quốc tế, Nhà hát Ca Múa Nhạc Việt Nam là đơn vị nghệ thuật thường xuyên được biểu diễn phục vụ Bác Hồ, biểu diễn trong các cuộc tiếp xúc mà Bác Hồ thay mặt Chính phủ Việt Nam chiêu đãi các nguyên thủ quốc gia, người đứng đầu Chính phủ, Quốc hội, tổ chức xã hội ở nhiều quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới. Giai đoạn sau này, khi tiến tới đổi mới, hội nhập, mở cửa, không phụ sự tin tưởng của Đảng, Nhà nước, với trọng trách biểu diễn phục vụ trong những buổi tiệc chiêu đãi các nguyên thủ quốc gia, người đứng đầu Chính phủ, các tổ chức quốc tế khi đến thăm Việt Nam. Các chương trình biểu diễn đã thành công thành công rực rỡ, điển hình là chương trình nghệ thuật chiêu đãi các Tổng thống Mỹ: Bush, Bill Clinton, Donald Trump, Obama; Tổng thống Nga Putin; các Chủ tịch Trung Quốc: Giang Trạch Dân, Hồ Cẩm Đào, Tập Cận Bình. Đặc biệt, chương trình nghệ thuật Ánh dương mùa Xuân do Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng chiêu đãi Chủ tịch Kim Jong Un – Chủ tịch Đảng Lao động Triều Tiên thăm Việt Nam cấp Nhà nước ngày 1/3/2019, được hai lãnh đạo cấp cao nhiệt liệt khen ngợi. Sau đó Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã cử đoàn nghệ thuật Việt Nam thuộc Nhà hát Ca Múa Nhạc Việt Nam sang biểu diễn tại Triều Tiên theo lời mời của Chủ tịch Đảng Lao động Triều Tiên Kim Jong Un từ ngày 10 đến 16/4/2019. Chương trình đã tạo tiếng vang lớn trong chuyến thăm và biểu diễn tại thủ đô Bình Nhưỡng.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình chụp ảnh lưu niệm cùng các nghệ sĩ Nhà hát CMN Việt Nam sau buổi diễn, năm 2015

Có thể nói, những lời khen ngợi của bạn bè quốc tế là niềm khích lệ lớn đối với lao động sáng tạo của tập thể nghệ sĩ Nhà hát. Hàng loạt chương trình được ghi nhận khi biểu diễn trong các tiệc chiêu đãi như Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân chiêu đãi Tổng thống Mông Cổ và Phu nhân; Tổng thống Hàn Quốc và phu nhân thăm Việt Nam cấp nhà nước; Chương trình nghệ thuật phục vụ tiệc chiêu đãi của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc trong khuôn khổ Hội nghị thượng đỉnh hợp tác các Tiểu vùng Mê Kông mở rộng lần thứ 6; biểu diễn phục vụ tại buổi chiêu đãi Phu nhân/Phu quân các trưởng đoàn GMS 6 do Phu nhân Thủ tướng Chính phủ Trần Nguyệt Thu chủ trì; Chủ tịch nước Trần Đại Quang và Phu nhân tiếp đón, chiêu đãi Ngài Piter Cosgrove, Toàn quyền Australia và phu nhân tới thăm cấp Nhà nước; Chủ tịch nước Trần Đại Quang và Phu nhân tiếp đón chiêu đãi Ngài Tổng thống Indonesia và phu nhân tới thăm; Chương trình tiếp Chủ tịch Hội đồng Nhà nước, Hội đồng Bộ trưởng Cu Ba – Ngài Miguer Diaz Canel và Phu nhân; chương trình nghệ thuật Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng và Phu nhân chiêu đãi Tổng thống và Phu nhân Ấn Độ; Chương trình nghệ thuật Chủ tịch Quốc hội Việt Nam chiêu đãi Chủ tịch Hạ viện Liên bang Nga…

Nhà hát cũng là đơn vị luôn đi đầu trong hoạt động biểu diễn nghệ thuật phục vụ chính trị, ngoại giao quốc tế diễn ra tại Việt Nam. Nhà hát đã sáng tác, dàn dựng, biểu diễn hàng nghìn chương trình nghệ thuật đặc sắc, nhiều chương trình đã để lại ấn tượng mạnh mẽ, tiêu biểu như: Chương trình nghệ thuật phục vụ Hội nghị APEC; ATF; IPU; GMS-6; WEF ASEAN; Hội nghị Thượng đỉnh Quốc tế lớn nhất tổ chức tại nước chủ nhà Việt Nam Francophone, APPF; AIPA…

Nhà hát CMN vinh dự được biểu diễn trong buổi tiệc chiêu đãi trọng thể Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong-un do Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chủ trì tối 1/3/2019

Đồng thời, Nhà hát cũng là một trong những đơn vị thường xuyên được lựa chọn đi biểu diễn giao lưu giới thiệu nghệ thuật Việt Nam tại nhiều nước trên thế giới. Hoạt động biểu diễn đối ngoại phục vụ mục đích chính trị của Nhà hát khá đa dạng về hình thức: giao lưu văn hóa, tháp tùng các lãnh đạo cao cấp của Đảng và Nhà nước với các chương trình nghệ thuật lớn: Những ngày Văn hóa Việt Nam, Tuần văn hóa Việt Nam, Gặp gỡ Việt Nam hoặc những chương trình nghệ thuật Kỷ niệm các năm chẵn thiết lập quan hệ ngoại giao hữu nghị hợp tác giữa các nước và Việt Nam tại Liên bang Nga, Trung Quốc, Pháp, Anh, Úc, Triều Tiên; Liên minh châu Âu, Italia, Nhật Bản; Hàn Quốc,… Chương trình Tuần Văn hóa ASEAN tại các nước CHDC Nhân dân Lào, Campuchia, Thái Lan… đã thu được những thắng lợi rực rỡ, được Đại sứ quán Việt Nam, Ban Tổ chức tại các nước cùng Hội Việt kiều nước sở tại đánh giá cao. 

Các chương trình nghệ thuật do Bộ VHTTDL, Bộ Ngoại giao, UNESCO, Francophone, Tổ chức Văn hóa quốc tế các nước ASEAN, APEC (Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á Thái Bình Dương); WTO (Tổ chức thương mại thế giới); WED ASEAN (Hiệp hội Du lịch Đông Nam Á), Quốc hội các nước (AIPA), nhiều tổ chức văn hóa phi chính phủ, nhiều trung tâm văn hóa Việt Nam tại các nước và trung tâm văn hóa các nước tại Hà Nội, nhiều tổ chức Festival quốc tế thuộc Liên minh châu Âu EU… Những chương trình nghệ thuật do Nhà hát thực hiện luôn mang tính chính luận, có giá trị nghệ thuật cao, đặc sắc, hấp dẫn, quy mô, để lại ấn tượng sâu sắc với bè bạn quốc tế, tiêu biểu như: Chương trình chào mừng sự kiện Lễ hội Hoa Anh đào Pá Khoang; Chương trình nghệ thuật phục vụ Hội nghị APPF 26 (năm 2018); Chương trình nghệ thuật Ấn tượng Việt Nam phục vụ Khai mạc Diễn đàn du lịch ASEAN 2019 tại TP Hạ Long ngày 16/1/2019; Chương trình Quê hương tôi, Việt Nam nhân dịp tuần Văn hóa Việt Nam trong khuôn khổ khai mạc năm chẵn và kỷ niệm 70 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam – Liên Bang Nga (21-29/5/2019); chương trình nghệ thuật Sắc Việt tại Cu Ba nhân kỷ niệm 60 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam – Cu Ba và nhân đoàn đại biểu cấp cao Đảng Cộng sản Việt Nam do đồng chí Trương Thị Mai – Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Dân vận Trung ương, Chủ tịch Hội Hữu nghị Việt Nam – Cuba làm Trưởng đoàn đi thăm, làm việc tại Cuba từ ngày 4-8/2020.Cũng trong năm 2020 là các chương trình nghệ thuật ASEAN – Mặt trời Phương Đông ở Lễ khai mạc Hội nghị cấp cao ASEAN 36 (trực tuyến) tại Hà Nội – khẳng định được bản sắc văn hóa Việt Nam trong cộng đồng các quốc gia Đông Nam Á và thế giới; Chương trình nghệ thuật “AIPA niềm tin sáng chói” khai mạc Hội nghị cấp cao Đại hội đồng Liên nghị viện Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (AIPA) lần thứ 41; Chương trình nghệ thuật ASEAN – Ngôi nhà Hạnh phúc khai mạc Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 37 và các Hội nghị Cấp cao ASEAN với Đối tác đã được tổ chức trọng thể tại Trung tâm Hội nghị Quốc tế, Hà Nội tháng 11/2020, chương trình nghệ thuật gặp gỡ hữu nghị đoàn Nghị sĩ Liên bang Nga và Đại sứ Liên bang Nga tại Quốc hội Việt Nam… Tất cả các hoạt động đối ngoại văn hóa đó Nhà hát Ca Múa Nhạc Việt Nam đã vinh dự được Đảng, Nhà nước tin tưởng giao trọng trách chủ trì các sự kiện quốc tế quan trọng nói trên tại các nước. Nhà hát cũng là đơn vị đã đến biểu diễn ở hầu khắp các nước trên toàn bộ 5 châu lục. 

Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và các nghệ sĩ Nhà hát chụp ảnh lưu niệm tại buổi chiêu đãi Tổng Thư ký LHQ Ban Ki-Moon, năm 2015

Thành công về hoạt động đối ngoại của Nhà hát phần lớn nhờ vào công sức lao động sáng tạo, chịu học hỏi của tập thể nghệ sĩ các thời kỳ, đặc biệt là tiếp thu tinh hoa nghệ thuật của các nước trên thế giới. Nhiều loại hình nghệ thuật từ độc tấu, hoạt cảnh cho tới các vở nhạc kịch, những tác phẩm kinh điển của các nước cũng đã được anh chị em tiếp nhận, chuyển soạn. Nhà hát đã dàn dựng thành công nhiều tác phẩm âm nhạc, múa, hát của nước ngoài để phục vụ các hội nghị và giao lưu quốc tế… Đến với nước bạn, chúng ta luôn có chừng 1/3 chương trình là chính những tác phẩm ca múa nhạc của nước sở tại, giành được cảm tình, sự yêu mến của nhân dân nước bạn, đồng thời giới thiệu đội ngũ nghệ sĩ có trình độ cao và những tinh hoa văn hóa của Việt Nam. Chúng ta có nền văn hóa đa dạng, độc đáo, nhiều nhạc cụ đặc sắc. Mỗi lần lưu diễn khán giả nước ngoài đều dành rất nhiều tình cảm, sự yêu mến cho các tiết mục nghệ thuật hấp dẫn. Thông qua các hoạt động biểu diễn này đã giúp khán giả quốc tế hiểu thêm về đất nước con người Việt Nam. Đồng thời cũng giúp cộng đồng người Việt ở nước ngoài yêu đất nước mình hơn, tin tưởng vào đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước. Những chương trình biểu diễn quốc tế cũng đã quảng bá về vị thế của Việt Nam trong thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế, một đất nước năng động sáng tạo.

Cũng vì thế, bên cạnh việc có nhiều nghệ sĩ được vinh danh là NSND, NSƯT – những danh hiệu đáng trân trọng của Việt Nam, tập thể Nhà hát và một số nghệ sĩ tiêu biểu đã được tặng nhiều danh hiệu, phần thưởng, giải thưởng cao quý. Nhà hát Ca Múa Nhạc Việt Nam cũng rất vinh dự khi được nhận nhiều Huân, Huy chương Quốc tế của các nước bạn như: Huân chương Lao động của CHDCND Lào, Huân chương Koxamac của Vương quốc Campuchia, CH Mông Cổ, Huân chương lao động xuất sắc của Nhà nước Liên Xô, Huân chương Mặt trời mọc của Hoàng gia Nhật Bản… cùng nhiều Cúp Vàng, Bạc, Huy chương Vàng, Bạc trong các cuộc thi, liên hoan ca múa nhạc chuyên nghiệp trong nước và quốc tế nhờ vào đội ngũ nghệ sĩ diễn viên có trình độ chuyên môn cao. 

Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và các nghệ sĩ Nhà hát chụp ảnh lưu niệm tại buổi chiêu đãi Tổng thống Nga Vladimir Putin, năm 2018

Nhà hát thường xuyên hợp tác giao lưu văn hóa với các nước bạn. Đơn cử như kết nghĩa với Học viện Nghệ thuật Quảng Tây – Trung Quốc nhằm trao đổi về kinh nghiệm, kỹ năng biểu diễn, kỹ thuật sân khấu. Nhà hát thường xuyên đưa diễn viên sang Trung Quốc tập huấn giao lưu về chuyên môn và mời giảng viên Trung Quốc sang Việt Nam giảng dạy, ngược lại các nghệ sĩ của Nhà hát lại truyền dạy nghệ thuật dân tộc của Việt Nam cho các học sinh, nghệ sĩ Trung Quốc và nhiều người được Học viện Nghệ thuật Quảng Tây – Trung Quốc phong hàm Giáo sư danh dự như: NSND Quang Vinh, NSƯT Đức Liên, NSƯT Xuân Bình. Bên cạnh đó, Nhà hát Ca Múa Nhạc Việt Nam còn phối hợp với Đài Phát thanh nhân dân Quảng Tây tổ chức cuộc thi Tiếng hát hữu nghị Việt – Trung, cuộc thi nghệ thuật quốc tế được tổ chức thường niên tại hai quốc gia Việt Nam và Trung Quốc. Nhà hát còn cử các nghệ sĩ sang làm chuyên gia góp phần xây dựng Đoàn Ca múa Trung ương nước CHDCND Lào và Campuchia. 

Với tuổi đời 70 năm trưởng thành, Nhà hát Ca Múa Nhạc Việt Nam đã tạo nên một thương hiệu nghệ thuật có uy tín của quốc gia và trong khu vực, Trong thời gian tới, Nhà hát Ca Múa Nhạc Việt Nam sẽ tiếp tục phát huy sức mạnh tập thể, đổi mới trên mọi mặt công tác, nâng cao chất lượng chuyên môn nghệ thuật đáp ứng nhu cầu hội nhập, sánh vai với các quốc gia có nền nghệ thuật tiên tiến trên thế giới. Chúng tôi thật sự tự hào là một thành viên của Nhà hát.

NSƯT HOÀNG XUÂN BÌNH – Phó Giám đốc Nhà hát CMNVN

Nguồn: Tạp chí VHNT số 484, tháng 12-2021